Dit artikel van Leonard van den Broek is op 7 januari 2024 gepubliceerd in Up In The Sky
Ruim drie jaar geleden, op 3 november 2020, landde er een bijzondere Fokker F-27 Friendship op Lelystad. De Fokker was voorheen eigendom van het Amerikaanse leger, dat het toestel gebruikte voor demonstraties met parachutisten. Wat is er sindsdien gebeurd met dit vliegtuig? Gaat het ooit nog vliegen? Up in the Sky bracht een exclusief bezoek aan de Stichting Vliegend Nederlands Cultureel Erfgoed (VNCE) en sprak met de voorzitter, Paul Reijnen.
Eind 2019 werd er in de Verenigde Staten een ex-militaire Fokker Friendship gekocht. De “Excalibur” is één van de twee F-27 Friendships van het US Army parachutisten demoteam “The Golden Knights”. Door corona en de omzetting naar een civiele registratie (N27FF), heeft het uiteindelijk nog meer dan een jaar geduurd voordat het toestel naar Nederland kwam.
Reijnen vertelt: ‘Oorspronkelijk had de stichting twee Nieuw Zeelandse F-27 Friendships op het oog. Na onderzoek bleek dat de staat van deze toestellen toch te slecht was naar ons oordeel. De technische staat en de afstand die ze zouden moeten afleggen, maakte dat uiteindelijk van de aankoop werd afgezien. De twee voormalige New Zealand Post Fokkers zijn uiteindelijk naar het Australische HARS-museum gegaan. Vervolgens kwam de “Excalibur” beschikbaar via een veiling. Hier werd een bod op uitgebracht – en dat werd geaccepteerd!’
Ferryvlucht
‘De kist werd door de Golden Knights in Laurinburg-Maxton (North Carolina) in de buitenlucht geparkeerd. Een Golden-Knights vlieger en een voormalig hoofd F-27-vliegdienst van Mountain Air Cargo, ooit de grootste F-27 operator in de USA, hebben ‘m toen overgevlogen naar een onderhoudsbedrijf in Carrollton in Georgia. Daar konden we de Fokker in een hangaar verder voorbereiden voor de ferryvlucht. Vanwege corona vergde dat ook veel tijd. Uiteindelijk verleende de Amerikaanse FAA in oktober 2020 een volledig Bewijs van Luchtwaardigheid. Na diverse onderhoudstaken kon de Excalibur eind oktober 2020 aan de ferryvlucht beginnen. Via Montreal (Canada) Goose Bay (Canada) en Keflavik (IJsland) kwam de Excalibur op 3 november 2020 naar Lelystad.’
Met het toestel kwamen nog drie 40’ ISO containers met reserve-onderdelen mee. Ook het contact met de vorige eigenaar, de US Army Golden Knights, was bijzonder goed. Reijnen: ‘Onze vaste aanspreekpunt daar, het hoofd van de technische dienst van de Golden Knights, is helaas vorig jaar overleden. Maar hij heeft ons sinds de aankoop tot aan dat moment echt enorm geholpen.’
Verzekering
Reijnen vervolgt: ‘Begin 2021 hadden we de kist hier in de hangaar staan, maar hadden we wel een nieuw probleem: de verzekering. Corona heeft de verzekeringsmaatschappijen die actief zijn in de luchtvaart, veel geld gekost. Gevolg is dat ze een tijdlang erg risicomijdend zijn geweest, en we geen verzekering konden afsluiten. Daardoor konden we zelfs niet proefdraaien met de motoren, wat wel eens in de zoveel tijd nodig is. Toen hebben we besloten om de kist voorlopig maar te preserveren, in afwachting van betere tijden. Voor dat preservatietraject volgden we de procedures zoals voorgeschreven door Fokker. Vorig jaar braken die betere tijden aan, toen we wel weer een verzekering konden krijgen tegen acceptabele kosten. Het is dus echt een project van lange adem gebleken, maar in de twee tussenliggende jaren hebben we wel een kleine financiële buffer kunnen opbouwen. We zijn wel heel kostenbewust bezig, om zo efficiënt mogelijk met ons geld om te gaan. Dankzij onze donateurs en sponsoren, in het bijzonder onze hoofdsponsors Leaseweb en Zeusch Aviation, is het project mogelijk. Verder krijgen we medewerking van luchtvaartbedrijven, die ons veelal steunen in natura.’
De historische luchtvaart in Nederland heeft het de afgelopen jaren niet makkelijk gehad. DDA Classic Airways kan met enige moeite het hoofd boven water houden. De Nederlandse Catalina moest uiteindelijk verkocht worden. Reijnen: ‘De DDA heeft een AOC, en ook voor de Catalina was het vervoeren van donateurs een belangrijke bron van inkomsten. Dit is niet onze ambitie, we gaan geen rondvluchten maken met onze Friendship. Onze ambitie is laten zien wat Fokker in de naoorlogse jaren heeft kunnen maken; en dat met name het meest succesvolle Fokker vliegtuig van die periode: de F-27.’
Trots
De VNCE is zeker niet van plan om meteen displays te gaan vliegen met de Excalibur. De eerste periode is het idee vooral om naar een vliegshow te gaan en de bezoekers op de grond te laten zien wat voor een mooie kist zo’n Fokker is. Veel vliegende Fokkers bij elkaar, dat is Paul’s ideaal. ‘De Fokker S-11’s van Fokker Four, de Fokker D.21 van Jack van Egmond, de Fokker Dr.1 en D.VII van Vroege Vogels, en dan onze Fokker Friendship. Als je dat allemaal bij elkaar zou zetten heb je een mooi verhaal over de Nederlandse luchtvaarthistorie, waar we best trots op mogen zijn.’
‘De ingewikkelde EASA regelgeving is de reden dat ons toestel een Amerikaanse registratie heeft. Onze F-27 valt nu onder de “part 91” en een deel van “part 125” regels van de FAA. Als je passagiers zou willen vervoeren, valt dat onder andere regelgeving. Dat is allemaal niet onze bedoeling. Bovendien zitten daar veel strengere regels aan vast, ook wat betreft scholing van cabinepersoneel enzovoort. Maar gezien de enorme hoeveelheid ervaring bij de vliegers en technici die bij de VNCE zijn aangesloten, doen we geen enkele concessie aan de (vlieg)veiligheid.’
Vrijwilligers
De afgelopen drie jaar is met een enthousiast team van vrijwilligers hard gewerkt. Het merendeel van de vrijwilligers is ex-Fokker medewerker of heeft in het verleden gewerkt bij een Fokker-klant, bijvoorbeeld als grondwerktuigkundige. Daarnaast bestaat de vliegergroep uit voormalig Fokker testvliegers, oud-luchtmacht F-27 demovliegers en ervaren verkeersvliegers. Voor het komend jaar is er een duidelijk doel gesteld. ‘Dat heeft te maken met “due dates”, zeg maar verloopdata van onderdelen. De D-check die we nu aan het doen zijn, moet eind zomer 2024 zijn afgerond. Dus binnen nu en eind 2024, hopen we toch deze dame weer te laten vliegen! Om onze Friendship te kunnen laten vliegen zijn we wel afhankelijk van donateurs en sponsoren. We zijn trots op onze culturele ANBI-status en extra steun is altijd welkom. Op de VNCE-website is hier meer over te vinden.’
